Doğru stratejilerle tedarik zinciri yönetimi oluşturmak, işletmelerin geleceğini belirliyor. Tedarik zincirini anlamak, yönetmek ve bu sistemden fayda sağlayabilmek içinse ana unsurlarını ve bağlantılarını bilmek şart.
Tedarik Zinciri Nedir?
İçindekiler
Tedarik zinciri, üretim öncesi hazırlıkları, üretim sürecini ve ürünün müşteriye ulaştırılmasını kapsayan süreci ifade eder.
- Tedarikçiler
- Üreticiler
- Toptancılar
- Perakendeciler
- Müşteriler
- Lojistik firmaları da bu sürecin halkalarını oluştururlar.
Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir?
Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY), en basit tanımıyla zincirde yer alan halkaların arasındaki ilişkilerin ve akışın planlanmasıdır. Bu planlamaya, işletmedeki bütün departmanlar ve onların iş süreçleri dahil edilir. Çünkü tedarik zincirinin etkin şekilde sürdürülebilmesi ancak iş süreçlerinin doğru planlanması ile mümkün olabilir.
İşletmelerin çalışma alanları, teknolojik altyapıları ve insan kaynakları tedarik zinciri yönetimini farklı dinamikler olarak etkileyebilir. Bununla birlikte başarılı bir tedarik zinciri yönetimi için her işletmenin odaklanması gereken bazı temel evreler var.
Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için şu videoya göz atabilirsiniz:
Tedarik Zinciri Yönetim Süreçleri Nelerdir?
1. Talep tahmini ve Siparişlerin Yönetilmesi
Bu ilk aşama, potansiyel müşterilerin hacmi ve müşterilerle ilk iletişimin nasıl kurulacağı konularına odaklanır. Geçmiş satış verileri, rakip analizleri, diğer ekonomik göstergeler talep tahmini için üreticiye fikir verir. Sonrasında siparişlerin sistemli bir şekilde alınması planlanır.
2. Satın Alma Süreci
Satın alma sürecinde aslında işletmeler, kısa vadeli ya da uzun vadeli ortaklıklar kurarlar. Satın alma sürecinin stratejik olarak doğru planlanması;
- Uygun kalitede hammaddeye,
- Uygun miktarda,
- Uygun zamanda,
- Uygun fiyatla ulaşılması anlamına gelir.
3. Planlama
Planlama, üretim sürecinin, maliyet hesaplarıyla beraber en doğru şekilde planlamasının yapılmasını kapsar. Hangi ürünlerin, ne zaman ve ne miktarda üretileceği gibi kararlar, üretim planlaması kapsamında ele alınır. Her adımda maliyet hesaplaması yapılır.
Her işletme sınırlı kaynakla en yüksek verimi elde etmek ister. Bu nedenle bu sürecin doğru planlanması işletmenin karlılığına doğrudan katkı sağlar.
4. Üretim
Üretim aşaması, hammaddenin işletmeye ulaşması ve müşteriye teslim edilecek ürünün ortaya çıkması arasındaki süreci ifade eder. İşletmenin üretim kapasitesi ve kaynakları doğru belirlendiiğinde;
- Verimlilik ve ürün kalitesi artar.
- Maliyetler azalır.
- Müşteri tatmini artar.
- İşletmenin rekabet gücü artar.
5. Stok Yönetimi
Stok, işletmeler için iki anlama gelebilir.
- İşletmelerin üretim için ihtiyaç duyduğu hammadde, işlenmiş ya da yarı işlenmiş ürünler.
- İşletmenin üretip, satışa hazır halde beklettiği ürünlerin toplam miktarı.
Doğru stok planlaması müşteri taleplerini zamanında ve eksiksiz karşılayabilirler. Bunu yaparken aşırı stok tutmanın sebep olabileceği kayıplara da engel olurlar.
Üretim süreci ve stok yönetimi, üzerinde ayrı ayrı düşünülmesi gereken iki evre olsa da düzenli bir akış ve karlılık için birlikte planlanmaları gerekebilir.
6. Depo Yönetimi
Stok yönetimi sonucunda kurgulanan stokların nasıl ve hangi miktarda depolanacağı depo yönetimi ile sistematize edilir.
Depoya gelen ürünlerin kontrolü, kabul edilmesi, ürünün teslimata hazırlanması ve sevkiyat ile bağlantının sağlanması depo yönetimi kapsamı içinde bulunur.
7. Sevkiyat
Sevkiyat, üretimi biten ürünlerin satışa hazır halde depodan alınması ve müşteriye ulaştırılması sürecini kapsar. Kimi işletmeler bunu kendi kaynakları yaparken, büyük hacimli işletmeler 3. taraflardan hizmet alabilir.
Tedarik Zinciri Modelleri
Tedarik zinciri yönetimi her şirket için farklılaşabilir. Her işletme, yönetim sürecini kendi hedefleri, kısıtlamaları ve güçlü yönleri doğrultusunda şekillendirir.
Aşağıda bir şirketin tedarik zinciri yönetimi modellerinden en yaygın olanları görebilirsiniz.
Devamlı akım tedarik zinciri modeli: Bu model, bir üreticinin aynı ürünü tekrar tekrar üretmesine ve müşteri talebinin çok az değişiklik göstermesini beklemesine dayanır.
Çevik tedarik zinciri modeli: Kıvrak tedarik zinciri modeli olarak da bilinen bu model, esnek süreçleri önceliklendirir. Bu nedenle öngörülemeyen talebi olan veya özel sipariş ürünleri olan şirketler için en iyisidir.
Hızlı tedarik zinciri modeli: Kısa yaşam döngüsüne sahip bir ürünün hızlı dönüşümünü vurgulayan bu model, kısa sürede satış hedefleri için uygundur. Böylece şirketler bir trendden yararlanabilir.
Esnek tedarik zinciri modeli: Bazı şirketlerin gereksinimleri dönemsel olarak değişir. Esnek tedarik zinciri yönetimi modeli, üretimin kolayca artırılabilmesini veya durdurulabilmesini sağlar.
Yüksek verimli tedarik zinciri modeli: Çok sıkı kar marjlarına sahip endüstrilerde rekabet eden şirketler, tedarik zinciri yönetimi sürecini en verimli hale getirerek avantaj elde etmeye çalışabilir. Bu, envanter yönetiminin ve siparişlerin en verimli şekilde işlenmesinin yanı sıra ekipman ve makinelerin en ideal şekilde kullanılmasını da içerir.
Özel tedarik zinciri modeli: Yukarıdaki modellerden herhangi biri firmanın ihtiyaçlarına uygun değilse her zaman özel bir modele yönelebilir. Bu genellikle otomobil üreticisi gibi yüksek teknik gereksinimlere sahip, oldukça uzmanlaşmış endüstriler için geçerlidir.
Doğru Tedarik Zinciri Yönetimi İşletmenize Nasıl fayda Sağlar?
Gelin tedarik zinciri yönetiminin 9 avantajına birlikte bakalım!
1. Düşük Maliyet
Tedarik zincirindeki optimizasyon stok fazlası ya da stok eksikliği gibi süreci kesintiye uğrayabilecek ciddi sorunların önüne geçer. Doğru yapılan talep tahminleri tedarikçilerle daha avantajlı anlaşmalar yapmanıza yardımcı olur.
Ayrıca, etkin lojistik yönetimi ve işbirliğiyle nakliye ve depolama maliyetleri minimize edilir.
2. Daha Etkili Müşteri İletişimi
Kaliteli ürüne, kısa sürede ve uygun fiyata ulaşabilen müşteri, mutlu müşteridir. İşletmeler doğru yönetimle, müşterilerinin beklentilerini gerçekçi bir zeminde tutabilir. Onların taleplerine daha hızlı ve duyarlı şekilde yanıt verebilir.
3. Yüksek Kar Oranı
Maliyetlerin düşmesi ve müşteri memnuniyetinin artması karlılığa yansır. Bir işletmede artan satışlarsa işletmenin rekabet gücünü artırır. İşletmeye yeni pazarlara açılma şansı sunabilir.
4. Risk Yönetimi
Tedarik Zinciri Yönetimi, işletmeler için risk analizi imkanı da sunar. Üretim süreci öncesinde alternatif senaryolara sahip olmak, olası tehditleri bilmek resilience (dayanıklılık) seviyenizi artırır.
Bu aynı zamanda işletmenin beklenmedik durumlar karşısında yanıt verme hızının artmasıyla itibarınızı ve marka değerinizi korumanız anlamına gelir.
5. Çevresel ve Ekonomik Sürdürülebilirlik
Planlı bir üretim ve tüketim süreci, hammadde ve yarı işlenmiş ürünlerin kullanımında tasarruf sağlar. Daha az kaynak ve enerji kullanımı, işletmenin sürdürülebilirlik çabalarını destekler.
Etkili tedarik zinciri yönetimiyle, israfı ortadan kaldırabilir. Böylece hem dünyaya hem de şirket ekonominize önemli bir katkıda bulunursunuz.
6. Rekabetçi Avantaj
Etkin tedarik zinciri yönetimi, işletmeye rekabet avantajı sağlar. Hızlı teslimat, yüksek kalite ve rekabetçi fiyatlar, işletmenizi tercih edilen bir marka haline getirebilir.
7. Daha İyi İlişkiler
Tedarik zinciri yönetimi, işletme ile tedarikçiler arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olur. Daha iyi iletişim ve işbirliği, tedarikçilerle uzun vadeli ve karşılıklı fayda sağlayan ilişkilerin kurulmasını sağlar.
8. Hızlı Adaptasyon
Doğru tedarik zinciri yönetimi, değişen pazar koşullarına hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneği sağlar. Esneklik ve hızlı tepki verme, işletmeyi pazar değişimlerine karşı daha dirençli hale getirir.
9. Verimlilik Artışı
Etkin tedarik zinciri yönetimi, iş süreçlerinin ve operasyonların daha verimli hale gelmesine olanak tanır. Stok hareketlerinin izlenmesi, talep tahmini ve planlama süreçlerinin iyileştirilmesi, işletmenin verimliliğini artırır.
İş süreçlerindeki operasyonların doğru tasarlanması, planlanması işletilmesi, kontrol mekanizmalarının oluşturulması çalışanların iş yükünü azaltırken verimliliğin artmasını sağlar.
Tedarik Zinciri Yönetimi Soruları
Tedarik sürecini planladıktan sonra, aşamaları kontrol edebileceğiniz bazı sorular hazırladık. Bu soruları cevaplamak, tedarik zincirini kontrol etmek isteyen işletme sahipleri için çok kıymetli olabilir.
- Hangi hedeflere ulaşmak istiyoruz?
- Hangi kriterlere göre tedarikçilerimizi seçmeliyiz?
- Tedarikçi alternatiflerinin hepsini göz önüne alıyor muyuz?
- Tedarikçilerimizle ne kadar yakın ilişki içinde olmalıyız?
- Müşteri taleplerini ne kadar doğru tahmin ediyoruz?
- Üretim ve stok planlaması için hangi metotları kullanıyoruz?
- Üretim sürecimiz ne kadar esnek ve verimli?
- Mevcut kapasitemiz talepleri karşılamak için yeterli mi?
- Stok seviyelerini nasıl optimize ediyoruz?
- Aşırı stok veya stok eksikliği problemleri yaşıyor muyuz?
- Lojistik süreçlerimiz ne kadar etkin ve hızlı?
- Ürünlerimizi müşterilere ne kadar zamanında teslim ediyoruz?
- Tedarik zinciri süreçlerimizi ne kadar otomatize ettik?
- Kullanılan teknoloji ve yazılımlar süreci ne kadar destekliyor?
- Tedarik zinciri sürecimiz hangi risklere maruz kalabilir?
- Hangi adımlarla bu riskleri minimize edebiliriz?
- Tedarik zinciri sürecimizin performansını nasıl ölçüyoruz?
- İyileştirme için hangi verilere ve geri bildirimlere dayanıyoruz?
- Tedarik zinciri sürecimiz sürdürülebilir mi?
- Tedarik zincirindeki tüm paydaşların etik değerlere uygun davrandığından emin miyiz?
Özetle
Tedarik zinciri yönetimi, işletmeler için stratejik bir öneme sahiptir ve doğru şekilde uygulandığında birçok fayda sağlar. Bu süreç, işletmelerin tedarikçilerden müşterilere kadar olan tüm süreçlerini optimize etmesine yardımcı olur.
Doğru tedarik zinciri yönetimi, düşük maliyetler, daha etkili müşteri iletişimi, yüksek kar oranları, verimlilik artışı gibi birçok avantaj sağlar.
İşletmelerin, tedarik zinciri yönetimi sürecini planlamak, uygulamak ve sürekli iyileştirmek için belirli stratejiler ve soruları göz önünde bulundurması gerekir. Böylece rekabetçi bir avantaj elde ederken müşteri memnuniyetini artırabilir ve sürdürülebilir bir başarı elde edebilirler. Doğru kurgulanmış bir sistemde, tedarikçilerden lojistik firmalarına, zincire dahil olan herkes bundan fayda sağlar.